Kwallenbeet
Symptomen
Kwallen hebben tentakels met netelcellen. Bij aanraking ‘bijt’ de kwal niet maar vuren de netelcellen harpoentjes af op je huid. Die boren hun weg naar binnen waardoor gifstoffen in de huid terechtkomen. Meestal ontstaat een zwelling, roodheid van de huid, jeuk en stekende pijn.
Soms kan een ernstige reactie ontstaan met ernstigere zwelling, roodheid, jeuk, en algemene reacties zoals hoofdpijn en pijn over het hele lichaam. Bij mensen die allergisch zijn kan dit leiden tot verschijnselen van shock zoals misselijkheid en overgeven, kramp, moeite met ademhalen, hartritmestoornissen en flauwvallen. De klachten verdwijnen meestal binnen 24 uur. Soms kunnen ze 72 uur aanhouden.
Behandeling
Bij een kwallenbeet kun je het volgende doen:
Spoel de wond zo snel mogelijk met zeewater omdat de netelcellen nog steeds gif kunnen afscheiden. Probeer de netelcellen met een pincet of handschoenen te verwijderen. Of schraap ze van de huid met een hard plastic voorwerp zoals een bankpasje. Spoel niet met kraanwater. Dat activeert de netelcellen juist en verergert de klachten. Dompel vervolgens de plek onder in heet water gedurende 20-30 minuten. Dit vermindert de pijn.
Gebruik water dat zo heet is als het slachtoffer kan verdragen (maximaal 45 graden). Gebruik een hotpack als er geen heet water voorhanden is. Als er geen warm water is, kan koelen helpen. Gebruik hiervoor een coldpack of ijsblokjes in een zakje water. Of blijf spoelen met zeewater als dit allemaal niet mogelijk is.
Let op: Wrijf bij een kwallenbeet niet over de gestoken huid omdat het gif hierdoor dieper in de huid doordringt.
De huid kun je behandelen met een jeukstillende zalf zoals levomentholgel, carbomeerwatergel of zinkoxidelotion Of met een crème met een antihistaminicum zoals tripelennamine. Heb je veel last van de klachten dan kun je ook een hooikoorts-tablet met cetirizine of loratadine gebruiken.
Spoelen met azijn wordt bij kwallen die in Nederland voorkomen niet aanbevolen, omdat de klachten door azijn juist verergeren. In het (tropische) buitenland wordt gebruik van azijn wel aangeraden omdat dit het gif kan neutraliseren en ernstige verschijnselen kan voorkomen. Om de pijn te verlichten kun je de wond na behandeling koelen.
Wat je vooral niet moet doen is over de gestoken plek heen plassen! Het zuur in de urine kan de pijn verergeren.
Preventie
Om kwallenbeten te voorkomen is het volgende belangrijk:
- let op of er kwallen zijn gesignaleerd voordat je de zee in gaat
- vermijd aangespoelde kwallen. Vaak zijn kwallen op het strand dood of bijna dood. Maar ook kwallen die in het zand liggen, kunnen nog steken. Let dus goed op als je op blote voeten loopt.
In Nederland spoelen kwallen aan door een oostenwind. Bij een oostenwind blaast de wind de bovenste laag water land afwaarts waardoor de onderstroom landinwaarts gaat. Door de sterke stroming worden de kwallen meegezogen waardoor ze aanspoelen op het strand. Als je bang bent om gebeten te worden en er staat een oostenwind, dan kan je beter niet gaan zwemmen.
Wil je weten op welke stranden veel of weinig kwallen aanspoelen? Kijk dan op de Kwallenradar
Wanneer hulp zoeken?
Bel meteen 112 bij een ernstige allergische reactie, overgeven, ademhalingsproblemen, hoofdpijn, hevige zwelling, roodheid, jeuk en pijn in het hele lichaam.
Informatiebronnen
Zelfzorgproducten bij kwallenbeet
