Insectenbeten
Symptomen
Een beet of steek van een insect kan jeuk, pijn en een bult of rode plek geven. In de zomer zijn dat meestal beten of steken van een mug, wesp, bij, hoornaar, horzel, hommel, teek, mier of steekvlieg (daas). Andere insecten zoals vlooien, luizen, schurftmijten of bed wantsen steken of bijten het hele jaar. Een steek of bijt is meestal niet gevaarlijk maar kan wel vervelend zijn. De klachten gaan meestal vanzelf over, ook als de plek rond de beet of steek groot is.
De meeste insecten spuiten een giftige stof in je huid. Die veroorzaakt de jeuk, pijn en bult of rode plek. Je merkt het meestal binnen een paar minuten. Steekvliegen (dazen) bijten wel maar spuiten geen gif in je huid. Daardoor doet de beet alleen pijn.
Soms zijn de klachten van een beet of steek na een paar uur weer verdwenen. Maar een heftige reactie kan dagen tot een week aanhouden samen met een forse zwelling van meer dan 10 cm. Als je een lichte huid hebt, dan is die plek rood. Bij een donkere huid kan de plek donker zijn.
In de volgende situaties kun je wel meer last krijgen van een steek of beet:
- als je allergisch bent voor een steek van een bij of wesp kun je ziek worden, meestal direct na de steek. Je kunt dan rode of donkere plekken op andere plaatsen op je lichaam hebben of veel jeuk overal op je lichaam. Bij een erge allergie kun je ook last hebben van moeilijk ademen, dikke lippen, dikke tong, buikpijn, diarree of flauwvallen.
- als de plek ontsteekt door een bacterie, meestal een paar dagen na de beet of steek. Je krijgt dan meer pijn op de plek, de rode of donkere plek wordt steeds groter en je krijgt koorts of je voelt je ziek.
- in tropische landen kun je een ziekte oplopen na een steek door een insect, bijvoorbeeld malaria. Na een paar dagen of weken kun je hierdoor koorts krijgen.
Behandeling
Bij een steek door een bij moet je de angel zo snel mogelijk uit je huid halen. Je kunt de angel er met een pincet of met duim en wijsvinger uit halen. Of je kunt de angel uit de huid schrapen, bijvoorbeeld met de rand van een bankpas, de botte kant van een mes of met je nagel. Als je de angel niet binnen 1 minuut uit je huid kunt halen, dan kun je hem beter laten zitten. Het meeste gif zit dan toch al in je huid. De angel komt er later vanzelf uit.
Bij een beet van een teek haal je de teek met een tekentang, een tekenkaartje of een puntig pincet uit je huid. De teek is klein en lijkt op een spinnetje. Hij ziet eruit als een zwart puntje als hij net in je huid zit. De teek zuigt zich langzaam vol met bloed. Het wordt een grijs of bruin-zwart bolletje, soms bijna 1 centimeter groot. Maak het wondje schoon met alcohol. Als de teek misschien langer dan 24 uur op je huid heeft gezeten, is het verstandig de huisarts te bellen. Kijk voor meer informatie over tekenbeten op de websuet van het RIVM
Na een steek of beet door een ander insect kun je 10-15 minuten koelen met een natte doek of met ijs of een coldpack (in een doek gewikkeld om bevriezen van je huid te voorkomen).
Als je veel last hebt van jeuk dan kun je smeren met levomentholgel of met zinkoxidelotion.
Heb je door een muggenbeet last van een grote bult of veel jeuk dan kun je een hooikoortstablet gebruiken (link naar hooikoorts)
Preventie
Hoe voorkom je dat je gebeten of gestoken wordt?
- Gebruik geen parfum of gebruik huidproducten met een neutrale geur.
- Bedek je huid zoveel mogelijk. Zeker in het hoge gras of in het bos. Draag lange mouwen, een lange broek en eventueel een hoed.
- Muggen komen af op lichaamsgeur en warmte. Dus niet op licht. Ze houden niet van tocht.
- Voor muggen zijn zogenaamde insecten-werende middelen in de handel. Deze producten blokkeren het reukvermogen van de muggen. Deze middelen zijn er in de vorm van sticks, sprays en crèmes. Een voorbeeld hiervan zijn producten met DEET. Die werken heel goed om muggen op afstand te houden. DEET doe je op de huid en het werkt dan (afhankelijk van de concentratie) gemiddeld 3-8 uur. Een hogere concentratie beschermt niet beter maar kan gevaarlijk zijn voor de gezondheid. DEET wordt afgeraden bij zwangeren, kinderen tot 6 jaar en voor mensen met allergie voor DEET. Het irriteert slijmvliezen. Was je handen nadat je DEET op je huid hebt gedaan zodat het niet in je mond of ogen terechtkomt.
- Eucalyptusolie werkt ongeveer even lang als DEET en werkt beter dan citronella-olie. Je kunt de olie op je huid doen of verdampen in een aromabrander. Het kan de slijmvliezen irriteren.
Het is verstandig een tekentang of tekenkaartje in huis te hebben. Controleer jezelf en kinderen op teken als je in een omgeving bent geweest waar teken voorkomen. Teken kunnen overal op het lichaam bijten. Controleer vooral op warme plekken als knieholte, oksels, liezen, bilspleet, onder de randen van ondergoed, achter de oren en rond de haargrens in je nek.
Wanneer hulp zoeken?
Neem direct contact op met je huisarts als:
- je in je tong of keel gestoken bent
- je eerder een ernstige (allergische) reactie had na een beet of steek van hetzelfde insect
- je tong of keel dik wordt
- je moeilijk ademt of als je een piepend geluid hoort als je ademt
- je stem plotseling hees klinkt
- je duizelig bent of flauwvalt
- je erge krampen in je buik hebt of vaker overgeeft
- je na de steek snel over je hele lichaam jeuk, rode vlekken of bulten op je huid krijgt.
Neem op werkdagen contact met je huisarts als:
- je de adviezen opvolgt en de bult en pijn niet minder worden
- je ziek wordt na een steek door een insect
- je koorts krijgt na verblijf in een tropisch gebied
- je een teek niet zelf kunt verwijderen of wanneer die meer dan 24 uur in je huid heeft gezeten
- op de plek waar de teek heeft gezeten een rode of paarsig rode ringvormige plek met een witte kern ontstaat die langzaam groter wordt
Informatiebronnen
Zelfzorgproducten bij insectenbeten
