Zelfzorgmiddelen: wel of niet vergoed?

Zelfzorgmiddelen zoals pijnstillers, neusdruppels, middelen tegen diarree, maagzuurremmers, allergiemiddelen en bepaalde huidproducten (zoals tegen schimmelinfecties) spelen een belangrijke rol in het dagelijks omgaan met veelvoorkomende gezondheidsklachten. 

Zelfzorgmiddelen worden in principe niet vergoed vanuit de basisverzekering, ook niet wanneer een arts het voorschrijft. 

Er zijn meerdere overwegingen die de overheid en zorgverzekeraars daarvoor hanteren:

• Vergoeding past niet bij het doel en de aard van deze middelen
  Zelfzorgmiddelen zijn bedoeld voor veelvoorkomende eenvoudige gezondheidsklachten, waarbij zelfbehandeling passend is en een consult bij de huisarts meestal niet nodig is.
   
• Ze zijn relatief goedkoop
  De meeste zelfzorgmiddelen kosten slechts enkele euro’s. Vergoeding via de zorgverzekering zou leiden tot extra administratie en hogere zorgkosten voor de maatschappij, terwijl het product zelf weinig kost.
   
• Vergoeding leidt tot onnodige inzet van zorg
  Wanneer mensen naar de huisarts moeten voor een recept om een middel vergoed te krijgen, zorgt dat voor extra druk op de zorg zonder medische noodzaak.
   
• Eigen risico maakt vergoeding soms zelfs duurder voor patiënten
  Zelfs als zelfzorgmiddelen zouden worden vergoed, vallen ze onder het eigen risico. De helft van de Nederlanders maakt het eigen risico niet vol. Hierdoor betaalt de patiënt het zelfzorgmiddel vaak alsnog volledig zelf. In dat geval is het direct kopen van het middel goedkoper én eenvoudiger.

Welke zelfzorgmiddelen worden nog wél vergoed?
Hoewel de algemene regel is dat zelfzorgmiddelen niet worden vergoed, bestaan er een paar uitzonderingen:

• Bij chronisch gebruik, minstens 6 maanden per jaar: alleen middelen tegen verstopping en diarree, maagledigingsmiddelen, allergiemiddelen en middelen om de ogen tegen uitdrogen te beschermen. Het eerste recept wordt ook dan nooit vergoed.

De voordelen van het niet vergoeden van zelfzorgmiddelen
Het niet vergoeden van zelfzorgmiddelen heeft meerdere voordelen:

• Lagere zorgpremie voor iedereen
  Wanneer goedkope middelen massaal worden vergoed, stijgen de totale zorgkosten. 
  Door deze middelen niet te vergoeden:
  - blijft de premie lager;
  - blijft het basispakket overzichtelijk;
  - komt er meer geld vrij voor zware, complexe zorg.
   
• Minder beroep op huisarts en apotheek
  Doordat mensen geen recept nodig hebben voor zelfzorgmiddelen:
  - daalt de werkdruk voor huisartsen;
  - kunnen zorgverleners tijd besteden aan patiënten die écht zorg nodig hebben;
  - worden onnodige consulten voorkomen.
   
• Stimuleren van zelfredzaamheid
  Het niet vergoeden ondersteunt het beleidsdoel dat burgers zelf meer verantwoordelijkheid kunnen nemen bij eenvoudige gezondheidsklachten.

Informatiebronnen:

Zorginstituut Nederland